Al is het momenteel diep midwinter, er zijn bomen en struiken die niet langer wachten om aan hun voorjaar te beginnen. De vaart zit er bij hen al in nog voor het merkbaar warmer en lichter wordt. Zij bloeien al in de winter.
Bloeiende hazelaar.
Hazelaars en elzen zijn het vroegst actief in het groen van Park Lingezegen. In tuinen staan vaker soorten die al vroeg bloeien, zoals de winterjasmijn. Heerlijk helder geel in donkere dagen.
De hazelaar gaat in januari al uit de startblokken. Het is even opletten anders blijft het fel rood-roze maar piepkleine bloemetje onopgemerkt. Toen ik half december (!) met mijn neus boven een hazelaartak hing om er een foto van te maken, zag ik pas thuis dat ik ook een rood bloemetje op de plaat had vast gelegd! Het is niet groter dan 2 mm. Zeker in januari en februari bloeien hazelaars volop. De vrouwelijke en mannelijke bloeiwijze bloeit apart. Zo onopvallend als de kleine vrouwelijke bloemetjes zijn, zo duidelijk aanwezig zijn de mannelijke katjes. Ze hangen al maandenlang onbeholpen en stijf te wachten tot ze los mogen.
Winterknoppen van de hazelaar.
Om een hazelaar te onderscheiden van andere soorten met katjes, bijvoorbeeld elzen, wilgen en berken, is het handig ook even naar de bladknoppen te kijken. Het zijn, soms paarsig gekleurde, bolletjes die een beetje afgeplat zijn aan de bovenkant. Ze lijken wat op bokshandschoentjes. Hazelaars staan vaak langs paden, aan de bosrand.
Na de hazelaars komen de elzen op gang. Ook zij hebben naast de mannelijke katjes een vrouwelijke bloeiwijze, die vaak op het eind van de takken groeit. Vanaf eind januari kunnen de vrouwelijke kegeltjes al rood kleuren. Ook iets wat niet opvalt als je er niet op let. Bij een bloeiende els wordt vaak in de eerste plaats gedacht aan de katjes die rijpen en hun stuifmeel laten verspreiden door de wind.
De hele winter door is een els te herkennen aan de zogenaamde elzenproppen. Dit zijn de verhoute vrouwelijke bloeiwijzen waar de zaadjes uitgevallen zijn. Deze zijn te zien op de uitgelichte foto, met de nog niet bloeiende katjes. Zwarte elzen staan vooral waar het wat natter is, dus vaak langs watergangen.
Ook de andere katjesdragers bloeien vroeg in het jaar, al wordt het vaak maart. De wind wordt dan nog niet gehinderd door bladeren en kan met volle kracht het stuifmeel meevoeren.
Het is een prachtig gezicht, de gele katjes te zien hangen, maar er zit een schaduwkant aan: voor mensen die er gevoelig voor zijn betekent het dat het hooikoortsseizoen weer begonnen is.
Margreet Jellema,
Bureau de Knotwilg
