Waar mensen per dag bekijken of het winterweer is of toch al voorjaarsachtig, hebben veel vogels de omschakeling naar het voorjaar al gemaakt: luister maar.
De vogelzang, vrijwel altijd van het mannetje, kan voor ons klinken als melodieus of gekras, getsjilp, gepiep of gefluit, het maakt het vogelvrouwtje niet uit, ze herkent de kwaliteiten van een geschikt mannetje in toch wel in zijn ‘gezang’.
De kool- en pimpelmezen, de heggenmus en de zanglijster zijn al te horen. De vink slaat zijn eerste vinkenslag vaak eind februari. Het gaat weer los in het struweel en dat is in het vele groen van Lingezegen goed te horen. Het lengen van de dagen was het signaal voor de vogelhersens om hormonen aan te maken die de voorplantingsdrang op gang brengen. Ze gaan het ander geslacht weer ontdekken en lokken.
De mannetjes zetten hun beste gezang in om een vrouwtje voor zich te winnen. De vrouwtjes kiezen voor het mannetje dat zo verleidelijk stoer zingt dat hij de kwaliteiten moet hebben om een goede ouder te zijn voor het nest jongen.
In dit baltsgedrag zetten de mannetjes hun charmes ook op andere manieren in. Bijvoorbeeld door het vrouwtje een lekkere rups aan te bieden, zoals koolmeesjes doen, of door haar te imponeren met acrobatische vliegtoeren zoals bij kieviten. Roodborstmannetjes die een brede, mooi rode borst kunnen tonen, hebben bij vrouwtjes een streepje voor. Mussenmannetjes proberen al tsjilpend op haar afhuppend aandacht te trekken. Als het vrouwtje hem van zich afpikt is dat voor andere mannetjes het signaal het ook eens te proberen. Ik zag al mussen scharrelen met takjes, die zijn al een stap verder.
Foto: CC Henny Cuper, Flickr
Ondertussen, tijdens al deze druktemakerij, voltrekt zich in de kleine vogellichaampjes een grote verandering: de geslachtsorganen vergroten zich enorm. In de rest van het jaar worden ze niet in stand gehouden – heel efficiënt!
De luide zang heeft nog een ander doel dan vrouwtjes lokken, het is ook bedoeld om andere mannetjes weg te houden. Het mannetje bakent zijn territorium op deze manier af.
In mei is het vogelgezang, inclusief gepiep, gekrijs enzovoort, op zijn hoogtepunt. Als er eenmaal een nest is met eieren of jongen wordt het een stuk stiller in het groen. Dan is het belangrijk juist niet op te vallen om geen aandacht te trekken van een vogel die jonge vogeltjes op zijn menu heeft staan.
Om thuis te oefenen een gevederde vrijer te herkennen: de Vinkenslag
Margreet Jellema
