“Vroeger was de Eldense Blauwe een heel succesvol commercieel pruimenras in onze streek”, vertelt Henk van Rheede van Maatschap Eldense Blauwe. “Tot in de jaren zestig werd hij volop aangeplant en goed verkocht. Maar nu zijn alle bomen nagenoeg verdwenen, de markt is versmald en er zijn nog maar een paar pruimenrassen over die in de winkel liggen. En dat vind ik jammer!”
Eind 19e eeuw, na de neergang van de tabaksteelt, zocht de regio een nieuw gewas, en de rivierklei bleek bij uitstek geschikt voor de teelt van kersen en pruimen. “Een paar jonge jongens met een fruitbomenkwekerij in Elden hebben toen rond 1880 de pruim vanuit Engeland geïmporteerd. Ze vermeerderden hem en plaatsten advertenties om boompjes te verkopen. In de Betuwe werd deze pruim al snel het populairste ras.” Na verkoop van de kwekerij heeft de nieuwe eigenaar de pruimen in 1904 geveild in Elst, waar de veilingdirecteur de naam Eldense Blauwe bedacht.
Het is een mooie pruim, blauw uiteraard, maar niet zo groot. “Dat betekent dat je er meer moet plukken om een kist vol te krijgen. Mede daardoor raakte hij op een gegeven moment uit de gratie.”
Henk en zijn vrouw Kittie vormen nu de Maatschap Eldense Blauwe, en proberen zo het lokale product weer in de winkels en bij de mensen te krijgen. “Elden is van oudsher een agrarisch dorpje aan de Rijn met veel fruitteelt, en lag in de gemeente Elst, tot het in 1966 gemeente Arnhem werd. Sindsdien is de identiteit natuurlijk wel veranderd. Wij hopen dat ook nieuwe Eldenaren zich associëren met de fruitgeschiedenis. En de Eldense Blauwe is daar een mooi middel voor.”
De verkoop van de pruim is nog niet zo eenvoudig. “Hij kan maar 10 dagen lang geoogst worden. Dan is hij heerlijk zo uit de hand, maar dat krijgen we natuurlijk nooit op, dus het grootste deel verwerken we tot jams en likeur. Kittie en ik nemen altijd vrij rond de oogsttijd, regelen zo veel mogelijk vrijwilligers, en zijn dan bijna dag en nacht bezig met plukken, ontpitten, koken en verpakken.” Rijk worden ze er niet van, ze hebben allebei gewoon een baan ernaast. “Eerlijk gezegd moet er tot nu toe geld bij, maar we doen het uit enthousiasme voor de pruimen en voor Elden.”
Inmiddels zijn Henk en Kittie zo ver dat ze kunnen gaan denken aan opschaling. “We zoeken nieuwe afzetkanalen zodat de productie kostenneutraal wordt. We gaan natuurlijk niet produceren voor de wereldmarkt, we houden de keten liever kort. Maar gaan we in lokale winkels onze jam en likeur verkopen? Zoeken we het bij de horeca, of zorginstellingen?” Zo’n relatief klein product kun je niet afzetten voor een bodemprijs. Maar met een goed verhaal erbij, zijn mensen best bereid iets meer te betalen. “Als een afnemer dat verhaal er niet bij wil vertellen, is het voor beide partijen niet interessant.”
Ook zoeken ze meer plekken om boompjes neer te zetten. Nu staan er al bomen in bijvoorbeeld een voedselbos in Park Lingezegen. “We merken ook dat nieuwe Eldenaren best zo’n boompje willen, als het maar niet te groot wordt. Dat is een kwestie van de juiste onderstam kiezen, weten we inmiddels. Het zou mooi zijn als de dorpelingen zeggen: ik woon niet in Arnhem, maar in Elden, de beste fruitbomenplek van Nederland!”
Maatschap de Eldense blauwe is een van de partners in het project (H)eerlijk Lingezegen.(H)eerlijk Lingezegen is een samenwerking van verschillende lokale voedselproducenten uit Park Lingezegen. Allemaal hebben ze zeldzame vee- of plantenrassen waar heerlijke producten van gemaakt worden. Samen gaan we werken aan het op de kaart zetten van deze lokale producten.
Daarbij wordt in ‘korte ketens’ gewerkt met kleine afstanden tussen producent en consument. De nadruk ligt op biologisch en verantwoord geproduceerde producten, maar ook niet-biologische producenten kunnen aansluiten. Door voedsel ‘rechtstreeks’ van de boeren te kopen hoeft voedsel minder grote afstanden af te leggen van de producent naar de consument. En dat is weer beter voor het milieu en levert het de boer een goede prijs op voor zijn product.
Lees meer over het project (H)eerlijk Lingezegen op www.parklingezegen.nl/heerlijk-lingezegen
