Het landschap ligt vredig om me heen: gras, water, struiken en de kassen van Bergerden verderop. Beetje zon, beetje wolken, beetje wind, wat wil je nog meer. Het trapt lekker weg op het tamelijk nieuwe fietspad, het Patrouillepad-Zuid geheten, helemaal aan de oostkant van Het Waterrijk.
Informatieborden in de berm houden de herinnering levend aan een andere tijd, toen de lieve vrede hier ver te zoeken was. Ze vertellen het verhaal van twee Amerikaanse soldaten op verkenningspatrouille die plaatsvond in hetzelfde landschap als waar ik nu doorheen fiets. Dit geeft een andere kijk op de vanzelfsprekend lijkende vrede om me heen. Elk bord vertelt een deel van het verhaal: hoe de soldaten de Linge overstaken, die door Operatie Market Garden een gevechtslinie was geworden, en hoe ze terugkeerden met een gevangen genomen Duitse soldaat, die door een list uit zijn schuttersputje is gehaald.
Onlangs is Operatie Market Garden, die 70 jaar geleden plaatsvond, groots herdacht. De geallieerden trokken in september 1944 vanuit Zuid-Nederland via Nijmegen naar Arnhem en kwamen daar niet verder. De gevolgen van deze in de Betuwe vastgelopen militaire operatie lieten hier diepe sporen na.
Op alledaagse manier wijst Stichting Exodus met onder andere deze borden langs het fietspad op de hevige strijd die hier heeft plaatsgevonden en op de ellende die dit meebracht voor de lokale bevolking. Na Operatie Market Garden vond in het najaar van 1944 de verplichte evacuatie van de bevolking uit de Betuwe plaats en ontstond het ‘Manneneiland’, tot na de bevrijding iedereen weer terug kon naar huis, of wat daar van over was.
Fietsend over nieuwe fietspaden in Park Lingezegen wordt mijn aandacht vaker getrokken naar de tijd dat de oorlog het gebied in zijn greep hield. Langs de Linge zijn enkele schuttersputjes nagemaakt. Ze maken invoelbaar hoe soldaten wederzijds de vijand aan de overkant in de gaten hielden. Toen nog een Linge die bestond uit een Rijn- en Waalwetering met daartussenin een wal. Een groot bord doet het complete verhaal van de twee Amerikaanse soldaten uit de doeken. Een deel van het verhaal staat langs het Patrouillepad-Noord dat door het Zeegbos loopt.
Markant rijst een stalen vliegtuigvleugel op uit het weiland langs de Linge, waarlangs over enige tijd rietvelden liggen. Dit monument is ‘ook een ode aan hen die als oorlogsvluchteling in ons midden verblijven en voor veteranen die op vredesmissie zijn geweest.’, licht Stichting Exodus toe, daarmee de lijn doortrekkend naar het heden, waar vrede op veel plaatsen nog ver te zoeken is.
Meer informatie over de activiteiten van Stichting Exodus op: www.exodushuissen.nl
Margreet Jellema,
Bureau De Knotwilg
